Biobased teelt en de bouwsector
Dit jaar heeft de overheid het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) uitgerold. Hierin staan de beleidsvoornemens voor de toekomstige landbouw in Nederland. Momenteel liggen er verschillende vraagstukken op de onderhandelingstafel waarvan de teelt van biobased productie er één is.
Hugo de Jonge, minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijk Ordening, heeft de ambitie uitgesproken om voor het jaar 2030 ongeveer 600.000 woningen bij te bouwen. Dit om de huidige woningnood te kunnen oplossen. Het grote probleem waar bedrijven in de bouwsector echter tegenaan lopen, is dat zij in 2027 al door het CO2-budget heen zijn en dat er vanaf dan dus geen woningen meer gebouwd kunnen worden.
Wat heeft dat te maken met biobased teelt? De bouwsector heeft volgens het klimaatakkoord een budgetruimte van 100 megaton CO2. Om binnen dit budget te blijven, is er dringend behoefte aan biobased materialen. Volgens Onno Dwars, CEO Ballast Nedam Development, biedt de teelt van biobased producten in Nederland perspectief om onder dit CO2-budget te blijven. Samenwerking tussen de bouwsector en de akkerbouw is dus van groot belang om de ambitie te halen.
Nieuw verdienmodel
In het kader van verduurzaming van bouwmaterialen en verduurzaming van onze landbouwproductie is er overleg ontstaan tussen de 2 sectoren. Beide sectoren zien enorme kansen om samen een nieuw verdienmodel te ontwikkelen voor beide sectoren.
Hoe zit dat precies? Laten we naar de cijfers kijken. Om een samenwerking van teelt in combinatie met het gebruik van biobased producten aan te gaan, zijn er voorwaarden nodig. Zo moeten er fabrieken komen om de productie van biobased producten te kunnen verwerken voor bruikbare grondstof voor de bouwsector. Uit berekeningen blijkt dat 1 fabriek rendabel kan zijn als er minimaal 3.500 ha biobased productie is. Het doel is om binnen 4 jaar een productie van 10.000 ha biobased gewassen te telen in Nederland.
In 2030 moet de oppervlakte zijn opgelopen naar 50.000 ha om aantrekkelijk te worden voor het gebruik van biobased productie in de bouw. Het uiteindelijke doel is om in 2050 zeker 180.000 ha landbouwgrond (10% van het huidige areaal landbouwgrond) te gebruiken voor de teelt van biobased productie. Er zijn echter wel voorliggende doelstellingen nodig om als landbouwsector aantrekkelijk te worden voor bouwbedrijven om biobased producten af te nemen.
Teelt van biobased productie
Er zijn een paar gewassen die uitstekend geschikt zijn voor biobased teelt. Denk aan vlas, vezelhennep, miscanthus (olifantsgras) en lisdodde in waterrijke gebieden met natte gronden. Deze kun je gebruiken voor de toepassing van isolatiemateriaal, grondstof voor persplaten, beton en asfalt. Mede door de langdurige toepassing van deze producten in de bouw (minimaal 25 jaar) is biobased voor de gehele keten zeer gunstig voor de CO2 Foodprint van deze producten. Zo legt miscanthus in de hele keten wel 25 ton CO2 vast en vezelhennep rond de 8 ton CO2 per ha teelt.
Omdat de vastlegging van CO2 uit deze producten wordt gecertificeerd met zogenaamde koolstofcertificaten, kan hierdoor een 2e verdienmodel uit de teelt van deze gewassen ontstaan.
Er is wel een kanttekening. De saldo’s van de teelt van de genoemde gewassen zijn op dit moment niet beter dan een teelt van een graangewas. Om de teelt aantrekkelijk te maken, moeten deze saldo’s dus wel verbeteren. Door meer vraag naar deze producten, kunnen de saldo’s omhooggaan en kan er een vergoeding worden ontvangen voor de koolstofvastlegging. Momenteel betaal je in de koolstofmarkt € 80 voor een ton koolstof.
Wordt er 7 ton koolstof/ha vastgelegd in bijvoorbeeld de vezelhennepteelt? Dan kan er een extra inkomen ontstaan van € 560/ha boven op de saldo’s uit de teelt van hennep. Natuurlijk wordt de opbrengst uit koolstofvastlegging wel een discussie tussen de bouw- en landbouw qua hoe je het financiële voordeel verdeelt. Maar ook voor de landbouw zullen er financiële voordelen ontstaan door het stapelen van omzet uit de productie van landbouwgewassen voor de biobased teelt. Zo zijn er al begrotingen gemaakt dat een saldo van miscanthus, inclusief koolstofvergoeding en GLB eco-regeling kan oplopen naar dicht tegen de € 3.000/ha.
Ons advies
Op dit moment is het nog te vroeg om te concluderen dat er een nieuw verdienmodel voor de landbouw is ontstaan met een nieuw 5e gewas. Wat we wel met zekerheid kunnen zeggen, is dat de tijd en de markt er klaar voor zijn om er een verdienmodel van te maken. Gezamenlijk optrekken en je als individuele teler verenigen in zogenaamde milieucoöperaties bieden telers en de sector landbouw een sterke onderhandelingspositie. Het is niet voor niets dat het voorliggende vraagstuk wordt meegenomen in het landbouwakkoord.
Ons advies? Sta open voor vernieuwing en denk in kansen.
Meer weten?
Wil je eens sparren over biobased teelt als nieuw verdienmodel voor de landbouw? Neem dan contact op met Ruthger Steenbeek, branchespecialist akkerbouw.
