Wat gebeurt er nu?
Het conceptprogramma wordt de komende maanden aangepast op basis van reacties via de internetconsultatie en opmerkingen van de Europese Commissie. Uiterlijk eind 2025 moet het definitieve actieprogramma klaar zijn.
Belangrijkste voorgestelde wijzigingen
De voorgestelde maatregelen worden gefaseerd ingevoerd tussen 2026 en 2027. Hieronder de belangrijkste wijzigingen.
1. Aanpassing NV-gebieden (2026)
De huidige NV-gebieden vervallen per 2026. In plaats daarvan komen er nieuwe aandachtsgebieden voor stikstof en fosfor in het oppervlaktewater. Deze krijgen te maken met regiospecifieke stikstofkortingen.
- Alleen in stikstofgebieden gelden stikstofkortingen
- Fosforgebieden krijgen géén stikstofkorting
- De indeling gebeurt op basis van actuele meetdata
2. Vanggewassen na hoofdteelt (2027)
Na hoofdteelten op zand- en lössgronden (behalve maïs) blijft het verplicht een vanggewas te zaaien. De volgende regels gelden:
- Vernietiging mag na 1 januari (was: 1 februari)
- Bemesting na de hoofdteelt is niet meer toegestaan
- De lijst met toegestane vang- en wintergewassen wordt geactualiseerd
3. Vanggewas na maïs (2027)
De vanggewasverplichting gaat gelden voor alle klei- en veengronden. Voorheen gold dit alleen voor zand, löss en derogatiebedrijven in een NV-gebied op klei- of veengrond. Wat verandert er:
- Vanggewas moet uiterlijk op de 8e dag na de maïsoogst gezaaid worden
- Vernietiging is toegestaan vanaf 1 januari (was: 1 februari)
- Vrijstelling voor biologische bedrijven vervalt
Deze aanpassing geeft ruimte voor bodemwerkzaamheden vóór inzaai.
4. Rotatie met rustgewassen (2027)
De rotatie met rustgewassen wordt alleen op zuidelijk zand en lössgrond verzwaard naar een schema van 1 op 3 of 2 op 6. In de overige gebieden blijft het 1 op 4. De lijst met rustgewassen wordt strenger, waardoor deze naar verwachting kleiner wordt.
5. Gebruiksnormen
De stikstofgebruiksnormen worden opnieuw vastgesteld voor zand- en lössgebieden, met het doel om onder de 50 mg/l in grondwater te blijven. Afhankelijk van het gewas en de grondsoort kan de norm per regio omhoog of omlaag worden bijgesteld. In aangewezen aandachtsgebieden voor stikstof, komt daarbovenop een extra korting van maximaal 20%.
Deze extra korting geldt alleen in toestroomgebieden van een KRW-waterlichaam. Daardoor wordt de aanpak regiospecifieker en krijgen naar verwachting minder ondernemers met 20% korting te maken.
Ook verandert het volgende:
- Vanaf 2027 geldt de 65 kg stikstofkorting bij het scheuren van grasland op zand- en lössgronden voor álle opvolgende teelten op bouwland.
- De verplichting om na het scheuren een bodemmonster te nemen vervalt.
- Tot slot laat het ministerie weten dat het stelsel van fosfaatgebruiksnormen wordt geëvalueerd. Een besluit hierover wordt in 2027 verwacht.
6. Aanpassing mestvrije bufferstroken (2027)
Vanaf 2027 wil het ministerie de bemestingsvrije bufferstroken versmallen op klei- en veengronden. Dit mag alleen als de grondwaterkwaliteit voldoet én de percelen niet in één van de nieuwe aandachtsgebieden liggen voor nitraat of fosfor.
Voor percelen in een fosforaandachtsgebied komen juist aanvullende voorwaarden. Bufferstroken langs bouwland mogen daar niet meer braak liggen. Daarnaast wordt het verplicht om een bezinkgreppel aan te leggen langs deze percelen. Dit voorkomt dat bodemdeeltjes - met fosfor of gewasbeschermingsmiddelen – bij zware regen in het oppervlaktewater terechtkomen.
7. Overige maatregelen
De grondsoortenkaart wordt op 1 januari 2027 vernieuwd. Volgens het ministerie klopt de geregistreerde grondsoort op zo’n 50.000 hectare niet.
Meer weten?
Wil je inzicht in wat de voorgestelde maatregelen betekenen voor jouw landbouwgrond en teeltstrategie? Neem dan contact op met een agro-adviseur van Countus. We helpen graag!
